1696g spoorbrug

[Niet geregistreerd]

Inmiddels ben ik erachter gekomen dat de stoomloc een 1B1 machine is van de voormalige NFLS, de Noord Friesche Locaal Spoorwegmaatschappij. De lijnen in Noord-Friesland zijn geopend tussen 1901 en 1904, de locs zijn gebouwd door Hohenzollern in Düsseldorf als NFLS 1-10, later de HSM 1051-1060. Op 1-12-1905 nam de HSM de exploitatie over van de NFLS.
De brug op het ZP wordt ondersteund door twee typische NFLS landhoofden. Bewijs hiervoor is te vinden op
http://spoorzoeker.net waar in de beschrijving van Leeuwarden - Stiens - Harlingen ook foto's zijn te vinden van nog in het landschap aanwezige bruggenhoofden. Op de bewijsfoto's zijn de typische tonboogjes in de landhoofden veelal dichtgemetseld.
De NFLS kende vele bruggen over de talrijke vaarten die Friesland rijk is. De afmetingen (doorvaartwijdte en -hoogte waren in de meeste gevallen geringer dan die op het ZP. Uiteraard speelden de scheepvaarteisen een rol hierbij. Ik kan dat aspect niet beoordelen met het oog op de nadere plaatsbepaling. Op Wat was waar staan weliswaar bruggen maar geen doorvaartmaten.
Verder zien we op het ZP achter de loc een bagage/postrijtuig (DL) lopen. Op de westelijke tak van de NFLS van Stiens naar Harlingen werd meestal een BDL ingezet, een tweedeklasserijtuig met post-/bagageafdeling. Op de tak van Stiens naar Dokkum liep er meestal een DL mee omdat een BDL te weinig bagageruimte bood. Welnu, we zien hier dus waarschijnlijk het zogeheten Dokkumer Lokaeltsje.
De enige grote, hoge, vaste brug op de oostelijke tak lag te Wetsens. Is het hier? De achtergrond moet dan nader bewijs leveren. Het is in elk geval niet de beweegbare brug over de Harlinger Trekvaart te Koetille in de westelijke tak.
Doordat later een waterzuivering in het depot te Stiens kwam, was het minder vaak nodig om ketels te wassen en kwam een daardoor overtollige loc van deze serie wel elders maar de NFLS-brug verhindert het te denken aan een andere plaats.

[Niet geregistreerd]

Vorige bericht getekend: Sjoerd Eeftens

[Niet geregistreerd]

Behalve te Wetsens lag ook tussen Sexbierum-Pietersbierum en Wijnaldum een hoge brug van grotere lengte. Een van de overgebleven landhoofden is te zien op de bovengenoemde site, ongeveer uit dezelfde hoek gefotografeerd als die van het ZP.
Het ligt voor de hand dat de brug van het ZP gelegen was in die gedeelten van de NFLS-lijnen die na de Tweede Wereldoorlog al waren verlaten/opgebroken, namelijk Dokkum - Anjum in de oostelijke tak en de beide takken bewesten Tzummarum. Dit, omdat de brug in de set naoorlogse tekeningen niet meer voorkomt.
Wat de brugconstructie van de brug bij Welle betreft: de opstelling van schuine en gekruiste liggers komt vrij algemeen voor. Daarmee houdt de gelijkenis ook op.
Sjoerd Eeftens

[Martin Snuverink]

Sjoerd, ik ben bang dat je andere dan spoorweg-gerelateerde aspecten te veel uit het oog verliest. Zulke grote wateren komen in de door jou bedoelde delen van Friesland helemaal niet voor. Scheepswerven van veel betekenis waren er alleen in Harlingen (Welgelegen), Makkum (Amels), Lemmer (Bijlsma), Kootstertille (De Tille), Wartena (Bijlsma/Wartena) en Stroobos (Barkmeijer). Maar hier waren toch geen spoorwegen?

[Niet geregistreerd]

Martin, je hebt gelijk dat ik me af en toe laat gaan bij het spoorse beschouwen. Maar dat is ook mijn invalshoek.
Te Franeker waren en zijn scheepswerven. En er was minstens één flinke spoorbrug. In het NFLS-net kwamen uiteraard heel veel bruggen voor, waarvan er enkele een overspanning van tussen de tien en twintig meter hadden. Mijn archief ontbeert helaas de tekeningen van de rond WO II opgebroken gedeelten, behalve de stations.
Ik herken de brug echter nog steeds niet. De NFLS gebruikte vollewandliggerbruggen en balkbruggen, geen vakwerkbruggen.
Sjoerd Eeftens

[Martin Snuverink]

Inderdaad zijn er in Franeker ook behoorlijke scheepswerven, maar die dateren pas van na 1950, toen het Van Harinxmakanaal werd gegraven. Daarvoor was er slechts de Harlinger Trekvaart. Het zoekplaatje is volgens mij van vóór 1940.

[Niet geregistreerd]

Nu we in heel Nederland op een dood spoor beland, heb ik weer verder gezocht in België en kom als enige mogelijkheid uit op de spoorbrug bij Temse aan de Schelde. Hier stroomt de Schelde van west naar oost en er was volgens de Winkler Prins 6e druk (1952) een spoorbrug enkel spoor over de Schelde in de lijn Puurs – Sint-Niklaas. De spoorbrug, gebouwd in 1870, heeft gelegen ter plaatse van de huidige Scheldebrug, de langste (dubbele) brug van België, met weg- en spoorverbinding. In Temse was destijds de grote Boelwerf en ook in het stroomafwaarts gelegen Rupelmonde is een grote werf aan de linkeroever.
Helaas heb ik geen beelden van de oude spoorbrug gevonden, ook niet op http://www.beeldbankwaasland.be/index.p ... &Itemid=37.
Martin Snuverink

[Niet geregistreerd]

Maar zo'n foto plus beschrijving heb ik uiteraard wel. De brug bij Temse is na WO II in gewijzigde vorm hersteld maar bestaat nog en dan kun je op google of bing zien dat zij (brug is vr.) enorm is en was. In november 1870 werd zij geopend als deel van de spoorweg Mechelen - Terneuzen. Aan de zijde Bornem lagen drie vaste overspanningen van in totaal 262 m, vervolgens een draaibrug van 46 m en dan nog een vaste brug van 35 m waarvan het uiterlijk nietgelijkt op de brug van het ZP. De huidige brug is nog 18 meter langer: 362 m!
Ik zag in dec. 2009 een NFLS-stoomloc serie 1051 - 1060, later de NS 7101 - 7110. Vervolgens stelde ik dat op enkele sites exact dezelfde bruggenhoofden te zien waren als op het ZP. Ze staan ondermeer op stationsweb en op een hierboven al eerder genoemde site waarvan de link nog steeds werkt. Het bruggenhoofd van deze ZPsite gelijkt exact, ook qua hoogte, op dat van de Sexbierumervaart, die ook de breedte had. Er werd hier wel gevaren maar niet door hoge schepen zodat de brug vast kon zijn. Er waren in het NFLS-net meer hoge en lange bruggen. Ik liet me wat uit het veld slaan door Martin toen hij stelde dat ik me liet gaan, maar ik blijf bij de conclusie NFLS. Ik geef met plezier de bruglocaties op die in aanmerking komen. Nu die scheepswerf op de achtergrond er nog bij slepen!
Sjoerd Eeftens

[Niet geregistreerd]

Uitgaande van 10 vakken van 2,5 m bij 2,5 m heeft de brug van het zoekplaatje een overspanning van 25 m. Dit is minimaal 8 m meer dan die van de brug bij Wijnaldum, waarvan de brughoofden nog bestaan. In Friesland is verder geen combinatie van zulk breed water en een (voormalige) locaalspoorweg aanwezig als op het zoekplaatje. Hierdoor zie ik geen mogelijkheden in Friesland.

[Niet geregistreerd]

Op de spoorwegen Winsum - Zoutkamp en Sauwerd - Roodeschool van de GLS en op de NOLS-lijn Zuidbroek - Delfzijl en ook op de Woldjerspoorweg Groningen - Weiwerd en op de tramlijn Franeker - Arum (wellicht nog meer NTM) zijn dezelfde tekeningen voor bruggen gebruikt als op de NFLS. Ook de exploitante van deze lijnen, de SS, had vergelijkbare 1B1 stoomlocs als die van het ZP in gebruik. Op het ZP staan te weinig details om hierover iets te kunnen zeggen. Op de sites Diggelfjoer, Stationsweb (Tjuchem - Meedhuizen) staan bewijsfoto's van dit type bruggenhoofd als fossiele overblijfsels van weleer. Helaas heb ik geen tijd om te zoeken in mijn archief.
Sjoerd